نکاتی چند در مورد شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی

و تسهیلات مالیاتی مربوط به آنها

الف- انواع شرکت‌های تعاونی:

الف – 1- در قانون شرکت‌های تعاونی مصوب 16/3/1350 نُه (9) قسم شرکت تعاونی پیش بینی گردیده که عبارتند از:

شرکت‌های تعاونی کشاورزی روستائی

شرکت‌های تعاونی صیادان

شرکت‌های تعاونی مصرف کنندگان

شرکت‌های تعاونی مسکن

شرکت‌های تعاونی اعتبار

شرکت‌های تعاونی آموزشگاه‌ها

شرکت تعاونی کار

شرکت‌های تعاونی صاحبان حرفه‌ها و صنایع دستی

شرکت‌های تعاونی صنایع کوچک و تهیه و توزیع و صاحبان مشاغل آزاد

الف – 2 – در قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 13/6/1370 طی مواد 26 و 27 از تعاونی‌های تولید و تعاونی‌های توزیع نام برده شده است.

الف- 3- در قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی (ماده 1)، شرکت‌های تعاونی موضوع دو(2) قانون موجود فوق الذکر بعنوان شرکت های تعاونی"متعارف" شناخته شده و علاوه برآن دو نوع شرکت تعاونی دیگر نیز طی این قانون تعریف شده که "شرکت تعاونی سهامی عام" و "شرکت تعاونی فراگیر ملی" (نوعی تعاونی متعارف یا سهامی عام که برای فقرزدایی از سه دهک پایین جامعه تشکیل می‌شود) را شامل می‌شود.

الف- 4 – در قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 3/12/1366 و اصلاحیه های بعدی آن (مواد 65 و 133) از تعاونی‌های مسکن، روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش آموزان و اتحادیه‌های آنها نام برده شده است.

توضیح: منظور از قید روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش آموزان در ماده 133 قانون مالیات‌های مستقیم آن بوده است که سهامداران هر یک از شرکت‌های تعاونی مورد بحث می‌بایستی از یکی از طبقات و اقشار مذکور باشند تا آن شرکت بتواند از معافیت مالیاتی برخوردار شود، و گرنه نوع و عنوان شرکت‌های تعاونی همان خواهد بود که در قوانین موضوع بندهای الف-1 تا الف -3 مقرر گردیده است.

ب- در خصوص مالیات مستقیم شرکت ها و اتحادیه های تعاونی:

درآمد مشمول مالیات شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی هم مانند سایر اشخاص حقوقی وفق مقررات قانون مالیات‌های مستقیم ( عمدتاً ماده 94، تبصره 2 ماده 95، ماده 97 و مواد 105 و 106) تعیین می‌شود، اما در احتساب مالیات‌های مستقیم باید معافیت‌ها و یا تسهیلات و تخفیفات خاص مقرر برای تعاونی‌ها را اعمال نمود (عمدتاً ماده 65، ماده 133 و ماده 142).

4 - کلاً نرخ مالیاتی اشخاص حقوقی جز در موارد استثنایی معادل 25% است، لیکن در خصوص تعاونی‌ها، وفق ماده 11 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی (دایر بر اضافه کردن تبصره 6 با ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم) می‌بایستی از نرخ مالیاتی قابل اعمال به درآمد مشمول مالیات شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی متعارف، شرکت‌های تعاونی سهامی عام، معادل 25% بعنوان تخفیف کسر گردد.

5- به استناد حکم تبصره 3 ماده 148 قانون مالیات‌های مستقیم در محاسبه لیست تعاونی‌ها، اولاً راجع به شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی مشمول قانون شرکت‌های تعاونی مصوب 1350 ذخایر موضوع بندهای 1 و 2 ماده 15 آن قانون (بترتیب شامل ذخیره قانونی حداقل معادل 12% درآمد ویژه و سه درصد درآمد ویژه بابت توسعه تعلیمات و آموزش)، ثانیاً در خصوص شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی مشمول قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و مصوب 1370 ذخیره تعاونی موضوع بند 1 (5% به بالا از سود خالص مصوب مجمع) جزء هزینه‌های قابل قبول مالیاتی می‌باشند.