یکشنبه 30 اردیبهشت 1403
کاروانسرای چهارسوق
این کاروانسرا در انتهای بازار سراجی قبل از چهار سوق گنجعلی‌خان واقع شده است. این کاروانسرا دو درب ورودی دارد که یکی به بازار سراجی و دیگری به بازار قلعه باز می‌شود. درب‌های حجره‌های آن چهار لنگه و چوبی بوده‌اند، که متأسفانه با گذشت زمان به درب‌های فلزی تبدیل شده‌اند. این کاروانسرا دو طبقه است. دو راسته کوچک نیز در ضلع جنوبی و شرقی آن وجود دارد که سقفی بلند دارند.
• کاروانسرای حاج آقا علی
کاروانسرای حاج مهدی

این کاروانسرا اگرچه قدمتی کمتر از کاروانسراهایی چون هندوها، وکیل و گنجعلی خان دارد، ولی از پایگاه خاصی برخوردار و یادآور روزگاری است که بعضی از زرتشتیان و اقلیتهای دیگر مذهبی در بعضی از حجره های آن به امر تجارت مشغول بودند.

این کاروانسرا دارای ۱۴ حجره و۲ درب است که یکی در بازار میدان قلعه و دیگری در کوچه معروف به سینما تابان قرار دارد و وضعیت آن به گونه ای است که اگر تعمیراتی در آن صورت گیرد قابل استفاده خواهد بود. فعلاً چند مورد کسب وکار و تعدادی انبار رونق بخش این کاروانسرا هستند.

کاروانسرای لحاف دوزها
این کاروانسرا با ۱۰ حجره در بازار میدان قلعه قرار دارد و از آنجا که لحاف دوزهای این بازار از کاروانسرای مذکور برای دوخت لحاف استفاده می کنند به این نام مشهور شده است. اخیراً چهره این کاروانسرا متفاوت شده و تغییراتی در آن بوجود آمده است. قدمت این کاروانسرا به حدود 100سال قبل و اواخر قاجار می رسد. این کاروانسرا با کاروانسراهای دیگر از نظر سبک معماری متفاوت است و جدیدتر به نظر می‌آید.
کاروانسرای میرزا حسن
این کاروانسرا در بازار کفاش ها قرار دارد هرچند که دو درب دیگر یکی به بازار زرگرها ودیگری به بازار کلاه‌مال ها گشوده می شود. از ۵۵ حجره ی موجود در آن بخش عمده ای تخریب شده و هم اکنون کم و بیش به عنوان انباری استفاده می شود.
کاروانسرای میرزا علینقي
این کاروانسرای کوچک با بیش از ۳۰ حجره در دوطبقه ساخته شده و امروزه در وضعیتی نامناسب به سر می‌برد که شاید آخرین سالهای حیات خود را طی می کند. کاروانسرای میرزا علینقی در بازار بزرگ کرمان روبروی مغازه معروف به تفرشی قرار دارد و فعلا به عنوان انباری استفاده می شود.
کاروانسرای هندوها
این کاروانسرا در بازار میدان قلعه و روبروی ضلع جنوبی میدان گنجعلی خان قرار دارد برخی بنای آن را به حاج سیدجواد شیرازی امام جمعه عصر قاجار در کرمان نسبت می دهند. حاج سید جواد بعد از ملا علی اکبر زمان، به کرمان آمد وازسال ۱۲۵۳ این سمت را عهده دار شد و تا ۱۲۸۷ یعنی زمان مرگ در این مقام باقی ماند. کاروانسرای هندوها یاد آور روزگاری است که تجار هندی ادویه و کالاهای مورد نیاز مردم کرمان را به این شهر آورده وکالاهایی چون زیره، وسمه، حنا، کتیرا و .. از کرمان خریداری کرده وباخود به هندوستان می بردند.

هندوها در انجام فرایض دینی خود کاملا آزاد بودند کما اینکه در این کاروانسرا آتشکده ای بود که هنوز آثار آن برجاست علاوه براین تل هندوسوز را به عنوان محلی برای سوختن مردگان خود در اختیار داشتند. این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۱۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای وکیل

محمد اسماعیل خان نوری ملقب به وکیل الملک، حاکم پرتوان و خدمتگزار کرمان درعصرقاجاریه (۱۲۸۴-۱۲۷۷ ه ق) علاوه براحداث مجموعه ای شامل کاروانسرا، حمام، بازار، مسجد و قیصریه، صحنی برای آستانه شاه نعمت الله ولی ساخت و ده ها اثرخیر دیگردرنقاط مختلف کرمان احداث نمود.

کاروانسرای وکیل با ۱۲۰ حجره در دو طبقه یکی از بزرگترین کاروانسراهای کرمان است که با توجه به تملک آن و این که هم اکنون از مایملک میراث فرهنگی به شمار می رود. قرار است براساس طرح تهیه شده به عنوان هتل وکیل بازسازی و مورد استفاده قرار گیرد .این کاروانسرا دارای سه درب ورودی است که دو درب آن جنوبی، یکی در بازار و دیگری در قیصریه وکیل قرار دارند. درب شمالی نیز درکوچه مشرف به خیابان شریعتی واقع شده است.

از جمله مشخصه های ارزشمند کاروانسرا یکی بادگیری است که در نوع خود از اعتبار و زیبایی خاصی برخوردار است و دیگری برج ساعت این اثر تاریخی است که چگونگی ورود آن به ایران و به کار انداختن آن حدیث مفصلی دارد.