قدیمی ترین اثر تاریخی کرمان بنایی معروف به قلعه دختر است. این قلعه که در بیشتر تواریخ به نام «قلعه کوه» آمده امروز فقط به نام «قلعه دختر» خوانده می شود و در جنوب شرق کرمان بر فراز صخره هایی از سنگ قرار گرفته و بقایای آن مایه شگفتی بینندگان است.

نام شهر کرمان از یکی از 10 شاخه اصلی قوم پارسیان که به جنوب ایران مهاجرت کرده اند برگرفته شده است و نام تاریخی کرمان در واقع " ژرمانیا" می باشد که به مرور زمان به " کارمانیا" و در نهایت به کرمان تغییر یافته است. نام کرمان در کتیبه های زمان داریوش ذکر شده است و در این سنگ نوشته ها از کرمان به عنوان مکانی یاد شده است که چوب مورد نیاز کاخ‌های هخامنشی از این مکان فراهم می شده است. استان کرمان سرشار از مناطق باستانی و مراکز اکوتوریسم است و بسیاری از مناطق کرمان همچون تمدن "ارت" در حاشیه رودخانه هلیل رود و حتی ارگ تاریخی بم مورد توجه ویژه قرار گرفته اند اما شهر کرمان نیز دارای استعداد های فراوانی است که گویا در بین دغدغه های مسئولان و مردم کرمان از دیدگان دور مانده اند.در این میان نقش قلعه تاریخی «قلعه دختر» شهر کرمان بسیار بارز است.

این قلعه بازمانده معبد آناهیتا در آن منطقه است. آناهیتا (الهه ناهید) نگهبان آب‌ها، زنان، گیاهان و باروری بوده است. راجع به وجه تسمیه قلعه دختر اطلاع دقیقی نمی‌توان داد. مثلا گفته شده که آن انتساب قلعه با داستان کرم هفتواد است.

ساختمان‌های این قلعه روی هم به دو قسمت مجزا تقسیم می شوند. قسمتی که بر فراز قلعه نسبتاً مرتفع جنوب شرقی قرار دارد و سابقاً قلعه کوه نامیده می شده کاملاً به علت وضعیت طبیعی از قلعه مجزاست. قسمت دوم بر تپه کوتاه‌تری قرار دارد و به قلعه دختر موسوم است

ساختمانهای عمده قلعه از قبیل قصر و عبادتگاه و غیر آن بیشتر در فاصله بین همین دو قلعه دیده می شود. متأسفانه چون خاک این قلعه برای کود مناسب است از سالهای دور اهالی خاک و خشت آن را می کنند و به مزارع می برند واز این راه لطمه بزرگی به این بناها وارد شده است و فقط جاهایی که رفتن چارپا ممکن نیست از دستبرد محفوظ مانده است. از قطعات کاشی که ساکس در محوطه قلعه دیده، بر می آید که برخی از ساختمانهای آن علاوه بر جنبه نظامی ، جنبه بزمی نیز داشته و هنر ذوق در تزئین آن دخالت کرده است.

راجع به بانی این قلعه نمی توان اطلاع صحیحی به دست داد. افسانه ها ساختمان قلعه را به اردشیر بابکان نسبت می دهند و فردوسی در شاهنامه بنای قلعه را به کسی قبل از اردشیر به نام هفتواد نسبت می دهد .

مطلب مهم این که قبل از توجه اردشیر به کرمان شهرهایی مثل سیرجان، جیرفت و بم از کرمان فعلی آبادتر بوده اند. در زمان سلجوقیان نیز «قلعه دختر» پناهگاه کرمانیان محسوب می شده و در تاریخ افضل آمده است: یکی از قلاع کوچک موسوم به «گوهریه» بوده و برج‌های قلعه نیز نامی مخصوص به خود داشته که از آن نام «برج فیروزه» به ما رسیده است.